👹چنگال شب🌒

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا بنویسم.
شعری پیش رو داریم از شاعر گرانمهر و کاردرست جناب حاجی پوری عزیز که چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.


♦️ شاعر شدن را می توان یک نوع ماجراجویی دانست که ما به کمک زبانی غنی، تصاویر شفافی را به وجود
می آوریم. این پروسه هم دانایی در قالب و نحو و ساختار را می‌طلبد و هم داشتن حس لطیف شاعری، و شعری موفق است که هردو پارامتر ذکر شده را به نحو احسن داشته باشد وگرنه یک جای شعر ما در هر قالبی چه موزون چه سپید و یا گونه های دیگر شعری لنگ خواهد زد.

♦️ برای بعضی از افراد موضوع برای شعر گفتن به راحتی پیدا می شود و برای برخی دیگر این طور نیست، زیرا محدودیت های ذهنی افراد این اجازه را نمی دهد تا او بتواند شعرهای خوبی بسراید و گاهی فرد موضوع برای شعر گفتن پیدا نمی کند و در چرخه ی تقلید از شعرای دیگر گیر می افتد
جناب آقای حاجی پوری از شعرایی هستند که موضوع های مختلفی را برای شعر گفتن دارند و از این بابت در سرودن مشکلی ندارند.

در ادامه تحلیلی از غزل ایشان ارائه خواهم داد و نکات قوت و ضعف احتمالی این شعر را بررسی خواهم نمود.


📌ساعتم وقتِ پگاه و آسمان اشغال شب
قلبها پاره ، به دست آهنین چنگال شب


شعر عروج به ناممکن هاست چیزی که شعر را از نوشته ی معمولی متمایز می‌کند جور دیگر دیدن و نوشتن است وگرنه نثر معمولی را برروی نخ افاعیل چیدن هنری نیست. هنر استفاده از صنایع ادبی مختلف در شعر است که مخاطب را به وجد آورد.

آیا برای نشان دادن فراگیر شدن ظلمت و بیداد اینگونه مستقیم گویی می‌تواند برای مخاطب جذبه داشته باشد؟

ساعتی که وقت سحر است و آسمان در اشغال شب، یک گزارش صرف است آیا کار شاعر گزارش گری است؟
در ضمن ساعت و وقت هم در این مصراع خوش ننشسته می شد با کمی تامل واژه های دیگری جایگزین کرد.


به زعم من شاعرانگی زمانی اتفاق می افتد که :

🔰 شاعر توانایی ارائه دیدگاه جدید داشته باشد یا دیدگاه‌های دست مالی شده را به طرز جدیدی ارائه دهد

🔰 شاعر باید از موضوعاتی که برای مخاطب قابل لمس است استفاده کند


🔰 شاعر باید قدرت آشنا زدایی داشته باشد

🔰 از تکرار مکررات بپرهیزد


🔰 شاعر باید به فردیت کلام و دیدگاه برسد

🔰 کیفیت را به کمیت در سرایش ترجیح دهد



📌 داستان پوشیده از خطِِّ سیاه و بوق جغد
گوشها کر گشته از سوت سکوت و قال شب


♦️ خط سیاه نمی‌تواند المان ناجور باشد چرا که اکثر نوشتارها با خط سیاه نوشته می‌شوند و معمولا نوشتار با خط سیاه حُسن است.

♦️ بوق جغد و سوت سکوت ترکیبات جدید و عالی هستند در این مصراع



📌 چشمها کور است در تاریکیِ غار سیاه
دل فرو در وحشت و افتاده در گودال شب

زبان هنر، زبان تنوع و گوناگونی ست؛ شاعر نیز باید با تکیه بر این اصل مهم، همواره با انتخاب گونه های زبانی برتر،
« از گونه ای دیگر» سخن بگوید و به خود هماره نهیب بزند که: « سخن، نو آر که نو را حلاوتی ست دگر...»شعر، زبانی فراتر از زبان عموم مردم دارد و همواره باید الگوهای زبانی برتری برای آنان داشته باشد و به زبان ایشان تزریق کند. اگر قرار باشد شاعر هم مثل زبان عموم مردم، بی تنوع و به دور از خلاقیت سخن بگوید، تکلیف شعر و سپس تکلیف زبان پارسی معلوم است! چون شاعرانند که زبان را پیش می برند و آن را پویا نگه می دارند. قرار نیست شاعران آفرینش زبانی را کنار بگذارند و پشت سر زبان مردم حرکت کنند! پس هیچ گاه نمی توان پذیرفت شاعر، تنوع و رنگارنگی کلام را کنار بگذارد.
در تاریکی غار سیاه چشم ها کور است
خب چه نوع آوری در این جمله است چه محل کشفی برای مخاطب هست؟
حال مصراع دوم بیشتر شاعرانگی دارد و می‌توان محلی برای سرایش قرار داد.


🔰 نکته


کلیشه های زبانی و بیانی، درست در زمانی اتفاق می افتد که شاعر، دو اصل خلاقیت و تنوع کلامی را در شعر نادیده بگیرد. با این کم لطفی شاعر، مخاطب و شعر چند آسیب جدی می بینند:

☑️ شعر از فضای کشف هنری دور
می ماند و اثری دمِ دست و « طبق معمول» می شود؛


☑️ شعر به جهت یکسانی بیان و عدم تنوع، ملال آور و بی جاذبه خواهد شد چون قالبی شدن شعر و کلیشه ای شدن آن، ملالت زاست


☑️ هدف شاعر، سهیم کردن مخاطب در التذاذ هنری شعر است. در بیان قالبی و کلیشه ای، مخاطب از التذاذ هنری بی بهره خواهد ماند.



برای دوری از ملال آور شدن نقد و بر هم نخوردن انسجام تا اینجا بسنده میکنم و برای شاعرمان آرزوی توفیق دارم


یا حسین بن علی

سید هادی محمدی





🔰 یک آیه…………… یک نقد 🔰


يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ

فکر می‌کنند که خدا و اهل ایمان را فریب می دهند اما خودشان را فریب میدهند و از آن بی خبر هستند

بقره 9




منابع اسنادی


📎 دكتر محمد رضا شفیعی كدكنی: "موسیقی شعر" انتشارات آگاه، تهران، چاپ سوم، سال ١۳۷٠


📎 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی،زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی؛ تهران
سازمان انتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی،چاپ اول، 1384، ج10


📎 برتنز، یوهان ویلیام. (1388). نظریه ادبی. مترجم فرزان سجودی، چاپ دوم. انتشارات آهنگ دیگر


📎 بررسی آشنایی زدایی و هنجارگریزی دستوری در شعر منوچهر آتشی
فصلنامه ی پژوهشی ادبی و بلاغی ؛ سال سوم ؛ شماره 15